عيد از نظر اسلام
عيد، زمان تغيير است؛ تغييراتي در انسان و در طبيعت. حرکت طبيعت به سمت تکامل، و حركت انسانها به سوي علم و معرفت، همواره با شادماني و نشاط توأم است خاصه آنكه وقتي انسان معناي جديدي كشف ميكند ، ابتهاج زائد الوصفي تمام وجود آدمي را در بر ميگيرد ، آن لحظهي تازه عيد ناميده ميشود .
در روايت معروفي از اميرالمؤمنين علي ـ عليه السلام ـ آمده است: «هر روزي كه انسان در آن به زشتي و گناه آلوده نگردد آن روز عيد است» چرا كه زشتي مهمترين بستر ظهور نزاع ميان آدميان است وباعث برهم خوردن آرامش دروني و بيروني انسانها ميگردد و اين همان چيزي است كه با عيد يعني آرامش و شادماني منافات دارد .
داستان عيد قربان
در شبهاي نهم و دهم ماه ذوالحجه، به حضرت ابراهيم ـ علي نبينا و آله و عليه السلام ـ وحي شد که در روز دهم بايد براي رضايت خداوند، فرزندش «اسماعيل» را به منا در نزديکيِ مکّه ببرد و قرباني کند.
امتحاني بسيار بزرگ بود؛ ولي پدر و پسر از آن سربلند بيرون آمدند. حضرت ابراهيم(ع) با وجود علاقهي شديد به فرزندش، او رو به منا برد و دست و پاي او را بست و تصميم گرفت که به فرمان خداوند او را قرباني کند. حضرت اسماعيل(ع) هم به او دلداري داد و گفت که تسليم فرمان خداوند است.
اما به خواست خدا، چاقو گلوي اسماعيل را نيريد و از سوي خداوند فرمان رسيد که: «اي ابراهيم! تو از آزمايش الهي سربلند بيرون آمدي، اکنون فرزندت را رها کن و به جاي اسماعيل اين گوسفند را که برايت هديه فرستاديم، قرباني کن».
حضرت ابراهيم(ع) هم بسيار خوشحال شد و پسرش را بوسيد و به جاي او، گوسفندي که از بهشت براي او فرستاده شده بود را قرباني کرد.
اين روز را "عيد الاضحي" يا "عيد قربان" مينامند ؛ و اکنون قرنهاست که مسلمانان با اقتدا به آن حضرت، در حج و غير حج، و در منا و غير منا، شتر و گاو و بز و گوسفند قرباني مي کنند، و در راه خدا انفاق مينمايند.
عيد قربان ؛ عيد رهايي از تعلقات
عيد قربان, عيد جان باختن و قرباني كردن جان خويش در پاي معشوق است...
عيد قربان، عيد سرسپردگي و بندگي به درگاه احديت است...
عيد قربان، عيد زاييده شدن انساني نو از پس آن منيتهاي هوي و هوس است...
عيد قربان, سر بريدن «نفس» است ؛ و پا بريدن از «شيطان»...
عيد قربان, عيد ابراهيم است و «اسماعيلش» ؛ و عيد محمد است و «ذبح عظيمش» حسين... و مگر نه اينکه در قنوت نماز عيد قربان، خداي را ميخوانيم که: «اين روز، روزي است که آن را براي مسلمانان عيد قرار دادي، و براي محمد و آل محمد مايهي شرف و کرامت...»؟
اعمال شب عيد قربان
شب دهم ماه ذوالحجة از ليالى متبرك است. اين شب از جمله چهار شبى است كه درهاى آسمان در آن باز است. اعمال معروف آن:
1. احياء و شب زنده داري با عبادت.
2. زيارت امام حسين عليه السلام .
3. دعاء يا دائِمَ الْفَضْلِ عَلىَ الْبَرِيَّةِ ...
اعمال روز عيد قربان
1. غسل: كه در اين روز سنّت مؤكد است و حتي بعضى از علماء آن را واجب دانسته اند.
2. خواندن نماز عيد است؛ به همان نحو كه در عيد فطر ذكر شد. لكن در اين روز مستحب است كه افطار بعد از نماز، از گوشت قربانى باشد.
3. قرباني کردن: قرباني کردن، نماد اصلي عيد قربان است. با اين عمل، انسان حيوان حلالگوشتي را به عنوان تحفه و هديه قرباني ميکند و گوشت آن را براي تقرب جستن به حق، بين خويشانودان" و "مستمندان" تقسيم ميکند.
4. خواندن دعاهائى كه وارد شده پيش از نماز عيد و بعد از آن. شايد بهترين دعاهاى اين روز دعاى چهل و هشتم صحيفه كامله باشد: اَللّهُمَّ هذا يَوْمٌ مُبارَكٌ... و دعاى چهل و ششم را نيز بخواند يا مَنْ يَرْحَمُ مَنْ لا يَرْحَمُهُ الْعِبادُ ...
5. خواندن دعاى ندبه.
6. خواندن تكبيرات است براى كسى كه در منى باشد عقيب پانزده نماز كه اوّلش نماز ظهر روز عيد است وآخرش نماز صبح روز سيزدهم و كسانى كه در ساير شهرها هستند بخوانند عقيب ده نماز از ظهر روز عيد تا صبح دوازدهم و تكبيرات اين است:
«اللّهُ اَكْبَرُ اللّهُ اَكْبَرُ لا اِلهَ اِلا اللّهُ وَاللّهُ اَكْبَرُاللّهُ اَكْبَرُاللّهُ اَكْبَرُ ولِلّهِ الْحَمْدُ اللّهُ ــ خدا بزرگتر از توصيف است .... معبودى جز خدا نيست و خدا بزرگتر است ... و ستايش خاص خدا است» ..
«الله اَكْبَرُ عَلى ما هَدانا اَللّهُ اَكْبَرُ عَلى ما رَزَقَنا مِنْ بَهيمَةِ الاْنْعامِ ــ خدا بزرگتر است بر آنچه ما را راهنمائى كرد خدا بزرگتر است بر آنچه روزى ما كرد از چهارپايان انعام (شتر و گاو و گوسفند) » ...
«وَالْحَمْدُلِلّهِ عَلى ما اَبْلانا ــ و ستايش خاص خدا است براى آنكه آزمود ما را».
و مستحب است تكرار اين تكبيرات عقب نمازها به قدر امكان و خواندن بعد از نوافل.
عيد شما مبارک
در استقبال از سپيده، بايد سپيد پوشيد... و دو ركعت نماز، به زلالي باران خواند... و از خود تا خدا طواف کرد...
عيد سعيد قربان بر همه بندگان صالح خدا مبارك باد.
